رویارویی با امتحان
اهداف این راهکارهای عملی، مدیریت زمان تا شروع امتحان و گفتن نکاتی درباره گذراندن امتحانات است. بسیاری از این پیشنهادها ساده و روشن هستند اما در شرایطی که تحت فشار قرار داریم، این موارد اساسی را فراموش می‌کنیم. اگر در زمینه مهارت‌های مطالعه، با اضطراب مشکلاتی مواجه هستید، مقالاتی را بخوانید که در این مجموعه درباره "اضطراب"، "سهل انگاری"، "موانع کاری" و غیره ارائه شده است.
برای امتحان آماده شوید
در فرصتی مناسب قبل از امتحان مرور دروس را آغاز کنید. با آنکه قصدتان این نیست که مرور کردن درس‌ها را خیلی سریع به اتمام برسانید، صبر کردن تا روزهای آخر برای مرور هم عامل مهمی در ایجاد تنش است. انجام دادن امور به مراتب آسان‌تر از فکرکردن درباره به انجام رساندن آنها است.
مقدار معینی از فشار مفید است و به عملکرد بهتر کمک می‌کند. ولی این بدان معنا نیست که برای تحت تأثیر قرار دادن افکار دیگران، خود را تحت فشار بسیار قرار دهیم. از سوی دیگر، باید ضمن حفظ تعادل در زندگی، چشم اندازی از امتحانات را هم بیشرو داشته باشیم، که این با مفهوم بی خیالی کاملاً متفاوت است.
فضایتان را سازمان دهید
بیشتر افرادی که برای امتحان آماده می‌شوند، می‌دانند که باید وقتشان را سازمان دهند (در این باره به قسمت بعدی بنگرید) اماافراد کمتری می‌دانند که سازمان دادن فضا نیز در آماده شدن برای امتحان کمک کننده است.
درباره جایی که قصد دارید در آن مطالعه کنید، بیندیشید. ببینید آیا امکان دارد، فضای مطالعه تان را از فضای استراحت و آرامش، حتی در یک اتاق کوچک، جدا کنید. محلی برای مطالعه درست کنید؛ جایی که کتاب‌ها، جزوه‌ها و کاغذ و قلمتان آنجا باشد.
تمام وسایل مزاحم از جمله، عکس‌ها، تلویزیون و مانند آن را از محل مطالعه دور کنید و آنها را در محل استراحتتان قرار دهید. هم چنین، وسایل مطالعه را از فضای استراحت دور کنید، طوری که وقتی در حال استراحت یا خواب هستید، فضای مطالعه به شما تحمیل نشود.
عادت کنید در فضای مطالعه، کار کنید و این فضا را با پایان گرفتن مطالعه ترک کنید. جدایی فیزیکی از این نوع، در ذهن شما نیز این جدایی را به وجود می‌آورد.
وقتتان را سازمان دهید
افراد به برنامه مطالعه و مرور امتحانات آخر ترم، واکنش متفاوتی نشان می‌دهند. اغلب افراد در برنامه ریزی خود برای مروردرس‌ها دچار اشتباه می‌شوند که علت آن معمولاً برنامه ریزی بسیار محدود و فشرده و نبود انعطاف پذیری کافی است. لازم است در طرح‌ها مقداری فضای خالی برای شرایط غیر منتظره در نظر گرفته شود.
به خاطر داشته باشید که برنامه باید انعطاف داشته باشد. یک جدول هفتگی برای خودتان تهیه کنید. نخست همه کارهایی را که باید انجام دهید، در آن وارد کنید: از جمله غذا خوردن، خوابیدن، کلاس‌ها، خریدکردن، نظافت کردن و غیره. سپس وقتی را برای مطالعه و زمانی را برای استراحت و تفریح خود اختصاص دهید.
درباره میزان زمانی که قصد دارید به مرور درس‌ها اختصاص دهید، واقع بین باشید. برای مثال، اگر هفته را به ۲۱ واحد زمانی تقسیم کنید (روزی سه بخش، صبح، بعد از ظهر و شب) برنامه ریزی شما باید به گونه‌ای باشد که در هفته بیش از ۱۵ بخش را به کار کردن اختصاص ندهید؛ زیرا ثابت شده است که کارایی افراد به این ترتیب به تدریج کاهش می‌یابد. بنابراین باید ۶ بخش را به انجام دادن فعالیت‌های دیگر اختصاص دهید (برای مثال، دو روز کامل یا یک روز کامل به اضافه سه شب).
زمانی را در هفته، به تن آرامی، تمدید قوا، روابط اجتماعی و استراحت اختصاص دهید. این کار تنش شما را کاهش می‌دهد و کمک می‌کند تا به جدول زمان بندی خود پایبندتر باشید. این کار اتلاف وقت نیست؛ با این روش کارآیی شما بیشتر می‌شود.
تعیین کنید که در دوره‌های مرور و مطالعه از وقتتان چگونه استفاده خواهید کرد. ممکن است از همه عناوینی که نیاز به خواندن و مرور دارند، فهرستی تهیه کنید و درباره ترتیب یادگیری یا میزان صرف وقت برای هر یک از آنها تصمیم گیری کنید. اگر تکالیف دیگری برای انجام دادن دارید (از جمله، خواندن، یادداشت برداشتن) لازم است درباره میزان صرف وقت برای هر یک از آنها تصمیم گیری کنید.
درباره توانایی انجام تکالیف و پایبند بودن به ضرب الاجل ها، واقع بین باشید. اگر در زمانی که در اختیار دارید فعالیت‌های متعددی را باید انجام دهید، ا ز سوالات زیر برای تعیین اولویت‌ها استفاده کنید:
- کدام درس مهم‌ترین درس است؟
- از کدام موضوعات می‌توانم به دلیل آسان بودن یا تسلط کافی داشتن بر آنها، صرف نظر کنم؟
- کدام یک از درس‌ها ضروری و مهمند؟
- برای کدام موضوع در حال حاضر بیشترین اطلاعات، منبع و مطلب را دارم؟
اهداف مشخصی را برای هر نوبت مطالعه تعیین کنید: فهرستی از اهدافتان تهیه کنید؛ این اهداف باید واقع بینانه باشند و با رسیدن به هر یک از اهداف در فهرست در کنار آن علامت بزنید؛ با این کار می‌توانید کارهای انجام شده را ببینید. برای موضوعات سخت‌تر وقت بیشتری اختصاص دهید. بررسی کنید که چه چیز را متوجه نمی‌شوید.
مطالعه مشارکتی به برخی افراد کمک می‌کند. شاید این کار با ترتیب دادن جلسات چند نفره جهت بحث درباره عناوین خاص مفید باشد. با استفاده از این روش می‌توانید، حافظه یکدیگر را امتحان کنید یا درباره چیزهایی که نمی‌فهمید با هم صحبت کنید.
در خود انگیزه ایجاد کنید
برخی افراد از نداشتن انگیزه شکایت دارند. این راهبردهای ساده ممکن است کمک کننده باشد:
- در صورت دستیابی به اهداف تعیین شده به خود پاداش دهید.
- با موضوعاتی شروع کنید که برای شما جالب‌تر و آسان ترند.
- کار را تبدیل به کاری روزمره کنید زیرا وقتی روزمره شروع به کارمی کنیم، تداوم آن کار نیز آسان‌تر می‌شود.
- به خود یاد آوری کنید که چرا می‌خواهید امتحان دهید اگر کیفیت برای شما مهم نیست، اصلاً نیازی به امتحان نیست!
تمرکزتان را به حد بهینه برسانید
مدت زمانی که افراد می‌توانند بر روی تکلیف خاصی متمرکز شوند متفاوت است، بنابراین میزان تمرکزتان را بطور تجربی امتحان کنید و الگوی کاری مناسبی را برای خود بیابید. منظم در حین انجام کار، استراحت‌های کوتاهی داشته باشید برای مثال، به ازای هر یک ساعت کار ۱۰ دقیقه استراحت کنید این کار احتمالاً به شما کمک می‌کند که تمرکزتان افزایش یابد.
اگر تمرکز بر کار برایتان دشوار بود، با تعیین هدفی کوچک و قابل مدیریت شروع کنید. وقتی به این هدف رسیدید، به خودتان پاداش دهید. کار هدف گذاری و دادن پاداش به خود را تکرار کنید. وقتی به اهدافتان دست پیدا می‌کنید، بتدریج بر مقدار تکلیف اضافه کنید. با این کار توانایی برای تمرکز مؤثر پرورش می‌یابد. ایده‌های دیگری نیز وجود دارد؛ ازجمله:
- هنگام خواندن، یادداشت برداری کنید. در حین مطالعه، سوالاتی هم در ذهنتان داشته باشید. با صدای بلند مطالب را تکرارکنید. و صدای خود را ضبط کنید.
- موضوعات مختلف درسی را با هم ترکیب کنید. دروس سخت را در کنار درس‌های آسان، و دروس جالب را در کنار درس‌های خسته کننده قرار دهید.
- سعی کنید در محیطی راحت مطالعه کنید (نه خیلی سرد، نه خیلی گرم و نه پرسر وصدا) و تا حدامکان عوامل مزاحم را از محیط حذف کنید. ببینید کجا می‌توانید بهتر مطالعه کنید؛ برای مثال، در کتابخانه با یک دوست، یا به تنهایی در اتاقتان.
یادگیری فعال داشته باشید
سعی کنید به روشی فعال مطالعه کنید:
به خواندن سرسری جزوه‌ها اکتفا نکنید، بلکه فهرستی از نکات کلیدی تهیه کنید (نوشتن یادداشت‌های چند صد صفحه‌ای وقت گیر است و روش مؤثری برای مرور نیست). همین طور که پیش می روید، حافظه خود راامتحان کنید و سوال و جواب‌هایی مبتنی بر مطالب یاد گرفته شده، درست تنظیم کنید.
استفاده از روش‌های کمکی برای به یادسپاری برای برخی افراد سودمند است؛ مثلاً، حفظ کردن واژه‌ای تداعی کننده که با مجموعه‌ای از اطلاعات مربوط می‌شود؛ یا ساختن واژه‌ای تداعی کننده با استفاده از حروف اول، نکات کلیدی و اسامی یا مصور کردن اطلاعات.
تمرین کنید
نمونه سوال‌های امتحانات قبلی را پیدا کنید، و با پاسخ دادن به سوالات درزمان تعیین شده، تمرین کنید. اشتباه شما در شروع کار مهم نیست در حقیقت، هم اکنون، وقت آن است که اشتباه کنید! چنین تمرین‌هایی شما را با چار چوب امتحانات و نوع سوالاتیکه ممکن است در امتحان مطرح شود آشنا می‌سازد. هم چنین شما را در طراحی و سازماندهی پاسخ‌ها در شرایطی که به لحاظزمانی محدودید، کمک خواهد کرد. درست نیست که اولین تمرین خود را وقتی انجام دهید که در حال برگزاری یک امتحان واقعی هستید.
به خاطر داشته باشید که از شما انتظار نمی‌رود در شرایط امتحانی، مقاله‌ای را بنویسید که تهیه کردن آن در شرایط معمول، یک هفته وقت نیاز دارد. بنابراین، واقع بین باشید: کسی انتظار ندارد که در حین امتحان یک مقاله کامل بنویسید. توجه خود را معطوف تکلیفی کنید که در دست دارید (یعنی، پاسخ دادن به سوالات) و با عبارات این چنینی که " چه خواهد شد، اگر....، " تمرکزتان را بر هم نزنید.
خوب بخوابید
در اینجا چند نکته را متذکر می شویم که می‌تواند به شما در حین نوبت‌های مطالعه و در امتحان کمک کند:
- در رختخواب درس نخوانید رختخواب برای خواب و استراحت است.
- قبل از رفتن به رختخواب درس خواندن را تعطیل کنید: حداقل یک ساعت قبل از خواب مطالعه را تعطیل کنید و وقتتان را برای کارهای آرامش بخش؛ مثل گوش دادن به موسیقی، صحبت کردن با یک دوست، دوش گرفتن، یا تمرین تن آرامی صرف کنید.
- اگر عادت کنید که در وقت مشخصی به رختخواب بروید و در وقت مشخصی از خواب بیدار شوید، ایجاد الگوهای مناسب خواب برای شما آسان‌تر خواهد بود.
- درباره اینکه نمی‌توانید خوب بخوابید، فاجعه سازی نکنید؛ یعنی، به خود بگوئید که اگر نتوانم بخوابم، فردا قادر به انجام هیچ کار نخواهم بود. حتی وقتی کم خوابیده باشید، بازهم می‌توانید عملکرد خوبی داشته باشید، منطقی فکر کنید و تکالیف سخت ذهنی را انجام دهید. بطور عمده، برخی کارهای معمول که نیازمند هوشیاری است و هم چنین خلق و خو (مثلاً تحریک پذیری) تحتتأثیر کم خوابی قرار می‌گیرند. بیشتر مردم توانایی دارند تا چند روز با کم خوابی کنار بیایند (اما نه چند هفته).
در روز امتحان
مراقب خودتان باشید. برای مثال، استراحت کافی و تغذیه درست، مهم‌تر و مؤثرتر از گذرا خواندن در دقایق آخر قبل از امتحاناست. امروز روزی است که از قبل برای آن برنامه ریزی شده است، بنابراین به گونه‌ای کار کنید که انرژی شما برای امتحانات حفظ شود.
خیلی زود از خواب بیدار نشوید، چرا که این کار شما را خسته‌تر می‌کند. صبحانه بخورید، ولی مایعات به مقدار زیاد نخورید! اگر وقت اضافه دارید، کاری انجام دهید که شما را آرام کند دوش بگیرید، قدم بزنید و خود را از کسانی که استرس دارند، دور نگاهدارید.
به جای اینکه سعی در یاد گرفتن مطالب جدید داشته باشید، بهتر است چند نکته کلیدی را مرور کنید.
سر وقت و نه خیلی زود در جلسه امتحان حاضر شوید؛ استرس در این دوره کوتاه انتظار، یعنی درست قبل از امتحان، در حدبالایی سرایت می‌کند. بنابراین عملکرد مناسب در مواجه با این استرس، آن را به حداقل می‌رساند!
طبیعی است که موقع رفتن به جلسه امتحان تا حدی اضطراب داشته باشید. چند قیقه قبل از شروع امتحان، بعضی تمرین‌های ساده تن آرامی و تنفسی را انجام دهید؛ به صندلی تکیه دهید و به لحاظ ذهنی خودتان را از کسانی که استرس دارند، دور نگهدارید.
با آرامش، برگه امتحانی را مطالعه کنید. وقتی سوالات امتحانی را انتخاب کردید آنها را دو بار بخوانید تا مطمئن شوید که آنها را فهمیده‌اید. اگر اجازه دارید، زیر کلمات یا عبارت کلیدی در سوال خط بکشید.
به همه سوالات جواب دهید و وقتتان را مساوی بین آنها تقسیم کنید. برخی افراد نخست، در ذهن خود برنامه ریزی کلی برای تمام سوال‌ها انجام می‌دهند و بعد پاسخ می‌دهند؛ ولی برخی نیز به ترتیب سوال‌ها را پاسخ می‌دهند کدام روش برای شما کارکرددارد یا برای چارچوب امتحانات شما مناسب‌تر است؟ بعد از آنکه طرح خودتان را پیاده کردید، سوال‌ها را دوباره بخوانید و پاسخ‌ها را وارسی کنید.
